Diyabet Diyet

Hamilelikte diyabet şeker hastalıgı nedir ve nasıl tedavi edilir..Bundan otuz yıl kadar önce doktorlar şeker hastası genç kadınlara hamile kalmalarının sakıncalı olduğunu söyleyip, çocuk yapmamalarını tavsiye ediyorlardı. Tıptaki ilerlemeler şeker hastası genç kadınların sağlıklı bebekler doğurmalarını doğal hale getirdi. Hamilelik esnasında ana karnında başta östrojen olmak üzere birçok hormon üretilir. Bu hormonlar kan şekerini yükseltir. Bu metabolizma değişikliğine pankreas fazla insülin salgılayarak cevap verir. Böylece kan şekeriniz normale iner. Bazı kişilerin pankreası hamilelikte bu sağlıklı cevabı veremediği için bu tip gebelerde şeker hastalığı açığa çıkar. Yükselen kan şekeri anne karnındaki bebeği olumsuz etkiler. Annede hiçbir belirti vermeyebilir ve hamilelik şekeri tahliller ile teşhis edilir. Hamilelik şekeri doğum gerçekleştikten sonra geçer.

Şeker hastasıyım ve hamile kalmak istiyorum. Ne yapmalıyım?

Kişi önceden bilinen doktor kontrolünde bir şeker hastası olabilir ve gebe kalabilir. Bu paragrafta bu tip eski şeker hastalarına değinilmiştir. Yazımızın geri kalanında hamilelik şekerine değinilmiştir. Diyabetli kadın ilk başta zahmetli geçebilecek dokuz aylık hamilelik süresine kendisini fiziksel, duygusal ve psikolojik olarak hazırlamalıdır. Ardından bir endokrinoloji yani hormon hastalıkları uzmanına danışılıp, daha gebe kalmadan 3 ay önce kan şekerinin normale indirilmesi gerekir. Bu yaklaşım doğacak bebekte sakatlık olma ihtimalini azaltır. Hamile kalmadan önce şeker hastası kadınların HbA1C düzeyleri %7 altında olmalıdır. Aksi takdirde bebekte doğuştan gelen aykırılık yani sakatlık riski artmaktadır.

Gebelik diyabeti için risk faktörleri nelerdir?

Kişinin önceden bilinen şeker hastalığı yoktur. İlk defa hamilelik sırasında hamilelik şekeri tespit edilmiştir. Bu paragrafta ve yazının geri kalan kısmında gebelik öncesinde şeker sorunu olmayan ilk teşhisi hamilelikte yapılan şeker hastalığına değinilmiştir. İlerlemiş yaş, aşırı kilo, ailede diyabet hikâyesi olması veya daha önceki gebelikte şeker hastalığı olması hamilelik şekeri için risk faktörleridir. Buna karşın hiç bir risk faktörü olmayanlarda da gebelik diyabeti görülebilir.

Hamilelik şekeri nasıl teşhis edilir?

Hamile kadınlarda şeker hastalığı gebeliğin 24-28. haftasında test edilir. Ailesinde şeker hastalığı olanlar, ileri yaşta gebe kalanlar ve aşırı kilolularda testler kadın doğum uzmanına ilk gidişte istenmelidir. Sekiz saatlik açlık sonrası testler uygulanmalıdır. Hamilelik şekeri tanısında iki aşamalı bir yükleme testi uyguluyoruz. Önce tarama testi yapılır. Gebe kadına 50 gr glikoz içirilir, bir saat sonra kan glikoz düzeyi 140 mg/dl altında ise şeker hastalığı yoktur. Konu kapanmıştır. 140 mg/dl üzerinde ise test pozitiftir ve 3 saatlik 100 gr glikoz ile yükleme yapılması gerekir. 3 saatlik yükleme neticesinde hamilelik şekerinin var olup olmadığı kesin olarak anlaşılır. Normal değerler aşağıdaki gibidir. Açlık 95 mg/dl altında ise, yükleme sonrası birinci saat değeri 180 mg/dl altında ise, ikinci saat değeri 155 mg/dl altında ise, üçüncü saat değeri 140 mg/dl altında ise normaldir. Bu değerlerin ikisinde yükseklik varsa hamilelik şekeri yani gestasyonel diyabet teşhisi konulur.

Amerika’da bazı hastanelerde uygulanan ve bizim uygulamadığımız diğer bir yöntem tüm gebelere tek aşamalı yükleme yapılmasıdır. Sabah 75 gram glikoz ile şeker yükleme testi uygulanır. Bu tip bir yüklemede açlık kan şekerinin 92, şeker yüklemesinden bir saat sonra kan şekerinin 180, iki saat sonra 153 mg/dl’den yüksek olması anormaldir. Bu değerlerden biri yüksek ise gestasyonel diyabet teşhisi konulur. Görüldüğü gibi bu yöntem ile sadece bir değerin anormal olması diyabet teşhisi için yeterli görülmekte ve normal değerler 2-3 puan aşağıya çekilmiş durumdadır. Böylece fazla sayıda gebeye hamilelik diyabeti teşhisi konulup, endişe tablosu yaratılmaktadır. O yüzden bizim uygulamamız klasik yöntem ile iki aşamalı şeker yükleme testi yapmak yolundadır.

Bebeğim şeker hastası olarak doğar mı?

Annede gebelik diyabeti olduğunda bebekte doğuştan diyabet riski yoktur. Ancak ergenlik döneminde insülin direnci, metabolik hastalık tablosu ve obezite riski açığa çıkabilir. 20’li yaşlarda gizli şeker ve daha sonraki yaşlarda diyabet riski vardır. Hamilelik şekeri yanında genetik faktörler, hareketsizlik ve sağlıksız beslenme bu riskleri arttırır.

Gebelik diyabetinin sonuçları nelerdir?

Bebeğin doğum ağırlığında artış (irilik) olabilmektedir. Buna tıp dilinde makrozomi adı verilir. Kadın-Doğum doktorunuz bu problemin farkına varacak ve ultrasonografi yapacaktır. Bebeğin büyük olduğu belirlenirse sezaryen gerekebilir. Doğum sonrasında bebeğin kan şekerinin düşmesi, bebek kanında kalsiyum düzeyinin düşmesi, akciğerlerin tam gelişememesine bağlı solunum güçlüğü ve sarılık bebekte açığa çıkabilecek diğer ciddi problemlerdir. Solunum güçlüğü çıkarsa bebek Yeni Doğan Yoğun Bakım Ünitesine yatırılır ve kuvözde oksijen verilir. Kan şekeri kontrol altına alınamayan hamilelerin doğurdukları bebeklerde çocukluk döneminde aşırı kilo artışı görülebilir. Gebelik diyabeti ortaya çıkan annede, gebelik sonrasında kalıcı diyabet gelişme oranı yüksektir.

Gebelik diyabeti nasıl tedavi edilir?

Gebelik diyabeti teşhis edildiğinde bir endokrinoloji uzmanı ve diyetisyenin uygulayacağı özel bir diyete, glikometre adını verdiğimiz şeker ölçme cihazı alıp kan şekerinizi açlık ve toklukta ölçüp kayıt tutmanıza ve eğer gerekir ise insülin tedavisine ihtiyacınız var. Hamilelikte annenin kalori gereksinimi artmıştır ve uygulanacak diyet annenin kan şekerini normale düşürecek fakat bebeğe tüm besin öğelerini, mineralleri ve vitaminleri eksiksiz sağlayıp, gelişimini engellemeyecek şekilde olmalıdır. Diyet tedavisi yetersiz kalırsa o zaman insülin tedavisine başlamak gerekir.

İnsülin iğnesine ihtiyacım var mı?

Gebelik diyabeti olan kadınların % 10 ila %25’inde kan glikoz düzeyini düşürmek için insülin enjeksiyonu gerekir. Diyet tedavisi yetersiz kalmıştır. Annelerin insüline gereksinim duyup duymadıkları teşhis esnasında belirlenememektedir. İnsülin tedavisinin bebeğe zararı yoktur. İnsülin tedavisinde yoğun insülin tedavisi uygulanır. Sabah öğle akşam kısa etkili insülinler yemekten önce yapılır, gece yatmadan önce tüm gece boyunca çalışacak uzun etkili insülin yapılır. Yani günde 4 defa insülin yapmak, kan şekerini her üç öğünde açlık ve tokluk ölçmek yani 6 defa ölçmek gerekir. Bazı hafif vakalarda gece sadece yatmadan önce bir defa insülin yaparak sabah kan şekeri kontrol altına alınabilir.

Gebelik bitince beni ne bekliyor?

Gebelikte uyguladığınız sağlıklı yemek yeme düzeni gelecekteki diyetiniz için temel oluşturmalıdır. Diyabetin kalıcı olmadığını ve sadece hamilelikle ilişkisi olduğunu kanıtlamak için doğumdan 6 ile 12 hafta sonra şeker yükleme testi yaptırmak önerilir. Hamilelik şekeri olanlarda kalıcı şeker hastalığı riski 5 yıl için %38’dir. Aynı yaştaki bir bayan için bu risk %4 civarındadır. Görülüyor ki hamilelik diyabeti olanlarda şeker hastalığı olma oranı 9 kat artmıştır. Bu yüzden bu hastalar doğum sonrası sürekli şeker hastalığı gelişti mi gelişmedi mi diye senelik takip altında olmalıdırlar.

ÖĞÜNLER: Öğünlerinizin ve yemek saatlerinizin gün içine yayılmasının önemi vardır. Böylece vücudumuz 8 saat içerisinde aşırı miktarda yiyeceğe maruz kalıp, gece boyunca 16 saat aç kalmak zorunda olmayacaktır. Gebelik diyabeti olanlar üç ana, üç ara öğün tüketerek beslenmelidirler.

TATLANDIRICILAR: Üzerinde "Diyabetikler için uygundur”, "İlave şeker yoktur" ya da "Doğal" ibareleri olan ürünlere dikkat etmelisiniz. Gebelikte tatlandırıcı önermiyoruz.